Milli mücadelenin gizli kahramanı "Yörük Ali Efe"

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında 16 Haziran 1919'da Malgaç Baskını ile düşmana ilk darbeyi vurmak suretiyle Aydın yöresinde düşman kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmuş olan efe olarak tanındı.

Araştırmacı tarihçi yazar; Mehmet Kiraz.. Yörük Ali Efe 1895 yılında, Aydın İli Sultanhisar İlçesi Kavaklı Köyünde dünyaya gelmiştir.  Babası Sarı tekeli aşiretinden İbrahim oğlu Apti, annesi yine Yörüklerin Atmaca aşiretinden Fatma’dır. Yörük Ali on dokuz yaşına geldiğinde, Aydın dağlarında dolaşan Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin gurubuna katılmak istedi. Ağır bir sınavdan geçirilerek guruba alındı. Kısa zamanda Efe’nin ve tüm zeybeklerin güven ve sevgisini kazanarak gurupta ikinci adam konumuna yükseldi. Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesi üzerine Yörük Ali Efe olarak gurubun başına geçti. Dört yıldan fazla dağlarda dolaşan Yörük Ali Efe, bu süre içinde daima ezilenin mağdur edilenin, güçsüzün yanında oldu. Yörük Ali Efe 1919 senesinde dağdan indi. O sıralar düşman İzmir’i, ardından Aydın ve Nazilli’yi işgal etmişti. Ülke zor günlerden geçiyordu… Yunanlılar, 15 Mayıs 1919’da İzmir’i, ardından 27 Mayıs 1919’da Aydın’ı işgal etmişti. Takvimler 3 Haziran 1919’u gösterdiğinde düşman, Nazilli’ye kadar ilerlemişti. Yörük Ali Efe, pek çok insan gibi ailesini de alarak Sultanhisar’dan Çine’ye taşındı. Yörük Ali Efe ve arkadaşları düşman işgalinden rahatsızdı. Bir şeyler yapmaları gerekiyordu. Tam da o sırada Çine’de bulunan 57. Tümen’in önde gelen subayları yerel bir direniş örgütü oluşturmaya çalışıyordu. Bunun için ilk kapısını çaldıkları kişi, yörenin en etkili kişisi Yörük Ali Efe oldu. Zaten vatanı için bir şeyler yapmak arzusunda olan Yörük Ali Efe ve arkadaşları için bu, beklenen fırsattı. Böylece hep birlikte Milli Mücadeleye katıldılar. Yörük Ali Efe ve arkadaşları aynı hızla Yunan askerlerinin üzerine yürüdü. 16 Haziran 1919 günü Sultanhisar’da, Malgaç Köprüsü’nü basarak bir Yunan müfrezesini imha etmeyi başardılar. Bu baskın Kurtuluş Savaşı tarihinde önemli bir yere sahip oldu. Çünkü Yunan birliklerine karşı verilen ilk baskındı. Yörük Ali Efe, baskının ardından Yunanlıların boşalttığı Nazilli’ye girdi. Yine aynı gün Aydın, geçici de olsa Yunanlılardan geri alındı. O güne kadar kurtuluş konusunda umutsuz olan halk, bu baskın sayesinde moral kazandı. Yöredeki birçok efe, bu zaferin coşkusuyla Kuvayı Milliye saflarına katıldı.  Düşman beklemediği bu baskın karşısında paniğe kapılmış, Nazilli’deki kuvvetlerini Aydın istikametine çakmıştır. Ne yazık ki çevreyi yakarak, yıkarak, masum insanları öldürerek… Daha sonra 7. tümen kumandanı Şefik Aker’in başkanlığında kurulan halk meclisinde oy birliğince alınan karar uyarınca Aydın, Yörük Ali Efe emrindeki kuvvetler tarafından birinci kere kurtarılmıştır. Ancak takviye kuvvetlerle güçlenen düşman ordusu Aydın’ı ikinci kez işgal etmiştir. Artık kanlı savaşlar başlamıştır. Köşk, Umurlu ve Dörtyol cephesi kurularak olağanüstü cesaretle, donanımlı ve sayıca çok fazla olan düşman kuvvetleri büyük kayıplara uğratılmıştır. Böylece düzenli ordu kurulana kadar yirmi aylık bir süre düşman kuvvetlerinin Aydın kanadından Anadolu içlerine ilerlemesi engellenmiştir. Düzenli ordunun kurulması üzerine Yörük Ali Efe, emrindeki savaş deneyimi çok iyi olan büyük bir gurubu her ferdinin istek ve sevgisiyle orduyla bütünleştirmiştir. Kendisi de Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak savaş sona erene kadar vatani görevini sürdürmüştür. Yörük Ali Efe alçak gönüllü bir insandı. Kurtuluş Savaşındaki rolü ile ilgili olarak yapılan övgülere verdiği şu yanıttı her zaman hatırlanacaktır. “Bazı kimseler savaş zamanında yapılan işlerin birçoğunu bana ve başkalarına mal ederler. Bu yanlıştır. Bir kişinin, beş kişinin böyle büyük davalarda ne ehemmiyeti olur ki? Gönlünde vatan muhabbeti taşıyan her vatansever o günlerde bizim gibi düşünmüş, bizim gibi duymuş ondan sonra da bizimle beraber olmuştur. Yörük Ali Efe Kurtuluş Savaşından sonra altı sene İzmir’de yaşadı, 1928 senesinde, Kurtuluş Savaşında bir süre karargâhı olan Yenipazar’a taşındı. 1951 senesinde, tedavi için gittiği Bursa’da vefat etti. Yörük Ali Efe vasiyetinde Yenipazar’da toprağa verilmesini istedi. Ayrıca “Halkı iyidir, toprağı sever, toprağı seven insan sever. Ben orada rahat ederim dedi. Kuvayı Milliyenin bu değerli komutanı TBMM tarafından istiklal madalyası ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca değerli Türk halkının ona verdiği, rütbelerden en büyüğüdür. “Hey gidinin Efesi-Efesi-Efelerin Efesi…” Efelerin Efesi Yörük Ali Şu Dalaman’dan geçtin mi? Soğuk da sular içtin mi? Efelerin içinde Yörük Ali’yi seçtin mi? Hey gidinin efesi efesi Efelerin efesi Şu Dalaman’ın çeşmesi Ne hoş olur içmesi Yörük Ali’yi sorarsan Efelerin seçmesi Hey gidinin efesi Efelerin efesi Cepkenimin kolları Parıldıyor pulları Yörük de Ali geliyor Açıl Aydın yolları Hey gidinin efesi Efelerin efesi