Seydişehir’de ki sadaka taşları

Ali Kazankaya/ Araştırmacı- Yazar                Sadaka taşları nedir             Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerinde ecdatlarımız. Dertlerini anlatamayan ihtiyaç sahibi kimselere yardımcı olabilmek adına dahiyane fikirler oraya koymuşlar. 1,5-2 m boylarında 50-60 cm çapında yuvarlak veya köşeli üstü avuç içi kadar oyuk olan genellikle antik çağlardan kalma sütunları kervan yolları üzerinde ki kuyu başlarına, hanların, kervan sarayların, camiler in çeşmeler in, mescitler in, türbeler in, tekke ve zaviye lerin köşelerine dikmiş ler bu taşların adına da “Sadaka Taşı “demişler. Hali vakti yerinde durumu iyi olan hayır sahipleri de ihtiyaç sahibi kişilerin alması için hava kararınca bu taşların üstüne para, elbise, bazen de gıda maddesi koyarlarmış ihtiyaç sahipleri de alaca karanlıkta Konulardan, paradan ihtiyacı kadarını alır sıkıntılarını giderdikten sonra tekrar yerine koymaya çalışırlarmış Atalarımız bu sistemle fakirlerin rencide olmayacağını düşünülmüş Türk Milleti, milli hasletlerindeki değer ölçüleri ve İslam Dini’nin öz anlayışıyla Yaradan’dan dolayı yaratılana yardım sevgi ve saygı amacı güdülmüş alan elde eziklik yaratmamak gayesi ile insancıl bir yardım şeklini ortaya koymuşlardır onun içindir ki sadaka ve yardımlar genellikle ortalık kararınca konulup verenin ve alanın bilinmemesi riyadan ve gösterişten uzak, Türk İslam gelenekleriyle harmanlanmış bir düzendir. Yüce Kur’an-ı Kerim in Meali nde bahsettiği gibi.”Hayır İşlerinde Yarışınız”   (Bakara,2/148 )                Eskiden bakkal esnafından veresiye defterlerine yazdırıp da gerçekte ödemede zorlanan ihtiyaçlı kimselerin borcunu hali vakti yerinde olan hayır sahipleri Allah rızası için borçlu dahil kimseye bildirmeden sildirip borçlarını öderlermiş. Sadaka Taşlarının Bulundukları Yerler:         Seydişehir’de Seyyd Harun Veli Cami‘in girişinin üstü sonradan ahşaptan yapılmış kiremit kaplıydı, sol girişte betondan abdest almak için yapılmış yalak lı çeşmeler vardı burası komple kaldırılıp aslı olan şimdiki halini aldı. Cami’i girişi nin sağ tarafında kesme taşlardan yapılmış Seyyid Harun Veli Hazretleri nin Türbesi bulunmakta ve kapısı batıya bakmakta rivayete göre türbenin kapısı Bağdat’dan hediye geldiği abanoz ve gül ağacından yapıldığı, işlemeli olup, kapının aslı şu anda Konya Larende Caddesi Sahip Ata Külliyesi Vakıflar Ahşap Eserler Müzesi nde bulunmaktadır.  (Türbe deki takılı olan kapı ise aslının taklididir).Türbenin kapısının hemen 2 m sol önünde Sadaka Taşı bulunmaktaydı şu anda tarihi Sadaka Taşı caminin kuzeyinde musalla taşları olarak kullanılan sıralı üç sütun taşın en sağda üstü oyuk geniş kaideli olanıdır öbür taşlar yenileme sırasında caminin dolgusundan çıkarılan sütunlardır.          Eski yıllarda Seydişehir’ de hali vakti iyi olan hayırseverler bu taşın üzerine hayır ve sadaka için para giyecek ve bazı da gıda maddelerini alaca karanlıkta kimse görmeden bırakırlarmış. Şehirde derdini kimseye anlatamayan düşkün muhtaç kimseler de alaca karanlıkta Sadaka Taşı ndan ihtiyaçları kadarını alırlarmış ihtiyaçlarını giderip sonra artan olursa veya durumlarında düzelme olursa başkalarının yararlanması için kalanları veya fazlasını tekrar koyarlarmış. Seydişehir Çavuş Kasabası ( mahallesi) Hacı Meçmiş Efendi Camii ve Türbesi Bu büyük zatın türbesine basamaklı merdiven den çıkarken sağda iki mezarın hemen önünde bulunan Sadaka Taşına yıllarca hayır sahipleri tarafından Allah’ın rızasını almak için ihtiyaç sahiplerinin ihtiyaçlarını karşılamışlar nemalanan kişilerin de büyük dualarına mazhar olmuşlardır inşallah. Konya Şems-i Tebrizi Camii ve Türbesi kuzeyinde bulunan Yavuz Sultan Selim Çeşmesi önünde bulunan Sadaka Taşı Şems-i Tebriki Türbesi’nin yakınında olması, şehrin merkezinde bulunması nedeniyle daha çok ihtiyaç sahiplerine sadaka ve hayır yapıldığı anlatılmaktadır. Konya’nın Nalçacı Caddesi’nde bulunan bir market ile Nene Hatun Parkı‘n da bulunan bir fırın eski Türk İslam adetlerini devam ettirmeye çalışarak poşetlemiş ekmekleri görülebilen bir yere asarak Askıda Ekmek-İhtiyaç Sahibi Alabilir yazılmış ayrıca Hadis-“Sadaka Vermekte Acele Edin Çünkü Bela Sadakayı Geçemez”  ibaresi ile İhtiyaçlı olanlara katkıda bulunmaya çalıştıklarını bizzat gözlemledim. Allah Tüm sadaka verenlerin sadakasını kabul etsin.   Kaynaklar: Ord. Prof.Süheyl Ünver                                                               Yrd. Doç. Dr.HasanÖzonder                                                                  Seydişehir ‘de eski adı Evreği yeni adı Irmaklı olan( köyü ) mahallesinde eski Muhtar Durmuş Koç’un eski evinin duvarında nereden geldiği bilinmeyen doğal oluşum bir Sadaka Taşı tesbit etim. Eşimin rahmetli babasının köyü olması sebebiyle araştırdım köylü ihtiyarların anlattıklarına göre çok seneler önce ihtiyaçlılar için hayır ve sadaka parası Sadaka Taşına bırakılıp alındığı bana aktarıldı daha sonraları çocuklar için sadaka parası bırakılmaya başlanmış her yerde olduğu gibi bu gelenekte terk edilmiş.                      Konya’daki Sadaka Taşları              Konya Musalla Mezarlığı Cennet Çukuru Kabristan nın 141 nolu adasında bulunan büyükçe bir çukur olup toplu mezar şehitliğinin bu çukur olduğundan bahsedilir Sultan Alparsan’ın öncü birliklerinin Anadolu’ nun fethi, Türkleşme si öncesi Bizanslılar tarafından şehit edilerek atıldıkları yerdir.                      Bu çukurun kuzey doğusunda kör bir kuyu vardır Konya ‘lıların uzun yıllar bu kuyudan aldıkları su ile zemzem aşıladıkları rivayet edilir.                      Doğu tarafından Cennet Çukuru’ na girişte orta yerde zamanla toprağa gömülmüş ortası çukur Sadaka Taşı bulunmakta buraya ziyarete gelenler ihtiyacı olanlar alsın diye sadaka para bırakırlarmış. Konya Musalla Mezarlığı Cennet Çukuru doğusunda bulunan      Şeyh Şuca’ed-din Türbesi kapısı önünde SadakaTaşı olup ziyarete gelenler ihtiyaçlı olanlara sadaka bırakırlarmış. Konya Kültür Park içinde Beşarebey Camii sol köşesinde ki 2 m boyunda ki Sadaka Taşı’na yıllarca hayırseverler ihtiyaç sahipleri için bıraktıkları sadakalarla hayır dualarını almışlardır.