Evlenince neden erkeğin soyadı kadına geçer?

Türkiye'de 2 Ocak 1935 tarihinden bu yana soyadı kullanılıyor ve aynı zamanda o tarihten bu yana soyadı erkekten kadına geçiyor. Peki neden? Öncelikle soyadı kavramından bahsederek konumuza giriş yapalım. Soyadı nedir, neden kullanılır? Adı üstünde soyadı, sizin hangi soydan geldiğinizi gösteren bir isim-Kelime’dir. Peki, soyadı kullanımının avantajları nelerdir? Öncelikle devlet arşivlerinde kayıtlı çok eski birçok arsa, arazi ve malın sahibi 'hoca ali rıza efendi' şeklinde soy isimsiz kayıtlı olduğu için mal ve mülkün sahibinin torunlarının bulunması neredeyse imkânsızdır. Dahası, soyadı olmaksızın dede ile torun arasında bağ kurulması bile çok güçtür, soyadı bize mal ve mülk devrinde kolaylık sağlar. İkinci olarak soyadı, herhangi bir kuruluşta işlerin hızlıca ilerlemesini sağlar. Eğer bir çocuğun kolu kırık ise ve ben onu hastaneye getirdiysem, çocuğun soyadı ile benimki uyuşuyorsa bir akrabalık ilişkimiz olduğu bilinir ve bu şekilde verdiğim bilgiler daha güvenilir kabul edilir. (istisnai olarak bu durumu kötüye kullanan bireyler olabilir fakat çok büyük oranda kolaylık sağladığı için böyle bir avantaj yabana atılamaz) Soy isminin evlenince kadına geçmesi konusuna gelirsek; neden kadın, erkeğin soyadını almıyor da erkek kadınınkini alıyor? Cevap ataerkil toplum diyerek geçiştirilebilir fakat olay bu kadar basit değildir. Bildiğimiz gibi kadının, erkeğin soyadını alması sadece Türkiye’ye özgü bir durum değil, dünyanın birçok ülkesinde durum böyle. Bu yüzden bu durum, bizim toplumumuzun ataerkilliğinden bağımsız olarak insan türünün tarihsel gelişimi sırasında ataerkil yapıya ihtiyaç duymasından kaynaklanmaktadır. İnsanlık tarihinin büyük bir bölümünde avcılık ve toplayıcılığı erkeğin yapması sayesinde oluşan ataerkil yapı (burada yapılan şey iş bölümüdür, insanlığın gelişimi için çocuk bakmış olmak en az avcılık yapmak kadar önemlidir) ancak son 200 yıllık gelişim sürecinde fiziksel işlerin önemini zihinsel işlere bırakmasıyla yavaş yavaş dengelenmeye başlanmıştır. Durum bu olunca oluşan ataerkil yapı sayesinde kadınlar ticaretle uğraşamamıştır, dolayısıyla mal ve mülk devirleriyle, resmi işlemlerle, nakit alışverişiyle uğraşmadıkça türümüzde 'kadınlar bu işlerden anlamıyor' hissi uyanmış (kaldı ki bu konularda kötü olmaları da olasıdır fakat bunun tek sebebi iki tarafın farklı konularda uzmanlaşmış olmalarıdır) ve miraslar genelde erkek çocuğa bırakılmıştır, dolayısıyla erkeklerin mal ve mülk oranı zamanla artmış ve bu noktada oluşacak karışıklık, bir kadının mal ve mülkünde oluşacak karışıklıktan kat kat daha büyük zararlara yol açacağı için erkeğin soyadının sabit kadınınkinin ise 'değişebilir' olduğu kabul edilmiştir. Uzun lafın kısası soyadının erkekten kadına geçmesi, yasa koyucuların uzun yıllar boyu kökleşmiş gelenekleri kurumsallaştırmalarından kaynaklanmaktadır.